Nasze skarby

W listopadzie 2017 r. do zbiorów Centralnego Muzeum Jeńców Wojennych trafił interesujący i różnorodny zbiór po kpt. Józefie Skazie. Znajdziemy w nim pamiątki związane z jego karierą w przedwojennym Wojsku Polskim, pobytem w niewoli niemieckiej oraz służbą w Polskich Siłach Zbrojnych. Rodzinne pamiątki podarowała Muzeum córka kapitana, Hanna Skaza.

Całość składa się z 57 obiektów, w tym z 36 fotografii. Sześć z nich zostało wykonanych podczas służby kapitana w 22. Pułku Artylerii Lekkiej, ale większość, bo aż 17 dotyczy okresu niewoli. Pięć fotografii związanych jest z funkcjonowaniem w Oflagu VII A Murnau sekcji tenisowej w ramach Klubu Sportowego „Barbara”. Sekcją zarządzał właśnie Józef Skaza i to z jego inicjatywy stworzona została odznaka członka tej organizacji, która znalazła się w zbiorach CMJW. Kolejne fotografie (6 szt.) z okresu pobytu w niewoli, dotyczą relacji kapitana z najbliższą rodziną, a mianowicie z żoną Krystyną (zgoda przełożonych na zawarcie małżeństwa została nam także przekazana) i córką Hanną. Rodzinne fotografie wysyłane kapitanowi do obozu przez żonę są wyraźnym dowodem troski i tęsknoty, wywołanej rozłąką, która była nieodłącznym elementem niewoli.

Zbiór obejmuje także 12 przedmiotów związanych ze służbą wojskową J. Skazy i jego pobytem w niewoli. Jednym z nich jest drewniane pudełko na przybory toaletowe z przesuwaną klapką, które kapitan miał ze sobą w Murnau, innym – przybornik materiałowy, który służył do naprawy odzieży mundurowej, tzw. Sewing kit. Poza tym do naszego Muzeum trafił też przedwojenny gwizdek wojskowy, orzeł wojskowy wz. 19, proporczyk 1. Pułku Artylerii Przeciwlotniczej PSZ, brytyjski pas wojskowy Pattern 37, a także trzy medale wojskowe kapitana: Za udział w wojnie obronnej 1939 r., Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski i Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 r., które świadczą o jego należytej postawie podczas pełnienia służby wojskowej.

Józef Skaza urodził się 27 listopada 1902 r. Służbę wojskową rozpoczął w drugiej połowie lat 20-tych XX w. w 22. Pułku Artylerii Lekkiej z Przemyśla. Z tym garnizonem związany był aż do 1938 r. Poza codzienną, wymagającą służbą wojskową, uprawiał też sport, w którym osiągał dobre wyniki. Specjalizował się w grze w tenisa, co przyniosło mu duży rozgłos w Przemyślu. Za swoje zasługi sportowe otrzymał w 1933 r. państwową odznakę sportową klasy trzeciej. Poważne zmiany w jego życiu zaszły w 1938 r., gdy został przeniesiony do 16. Pułku Artylerii Ciężkiej z Grudziądza na stanowisko adiutanta dowódcy. W szeregach tego pułku wziął udział w kampanii polskiej 1939 r., dostając się do niewoli niemieckiej. Obozem, w którym najdłużej go przetrzymywano, był Oflag VII A Murnau. Tam z powodzeniem realizował swoją pasję do gry w tenisa, m.in. prowadząc kursy dla współtowarzyszy niewoli w ramach wspomnianego już Klubu Sportowego Artylerzystów „Barbara”. Po wyzwoleniu obozu w kwietniu 1945 r. najpierw służył w amerykańskiej kompanii wartowniczej, a następnie znalazł się we Włoszech, w 2. Korpusie Polskim gen. Władysława Andersa. Tam też dotarli jego najbliżsi, żona i córka. Po demobilizacji korpusu cała trójka znalazła się w 1946 r. obozie przejściowym w Foxley w Wielkiej Brytanii. Ostatnim etapem wojennej tułaczki rodziny Skazów był powrót do Polski i osiedlenie się we Wrocławiu.