Sprawozdania merytoryczne

Sprawozdanie z działalności Zarządu Stowarzyszenia Przyjaciół CMJW za rok 2022

Zarząd w okresie sprawozdawczym pracował w następującym składzie: Iwona Konopnicka (prezes), Agnieszka Lechun (skarbnik), Renata Kobylarz-Buła (sekretarz), Edwarda Turkiewicz (zastępca prezesa) i Jerzy Krasnodębski (członek).

W 2022 r. Zarząd Stowarzyszenia podejmował zadania wynikające ze statutu, a odnoszące się głównie do finansowego i organizacyjnego wspierania działalności Centralnego Muzeum Jeńców Wojennych w zakresie edukacji młodzieży i upowszechniania tematyki jenieckiej wśród dorosłych mieszkańców województwa opolskiego oraz opieki nad Miejscem Pamięci Narodowej w Łambinowicach. Zadania były realizowane ze środków pozyskanych z dotacji, darowizn od osób prywatnych, składek członkowskich i 1% odpisu podatku dochodowego.

Wzorem minionych lat Zarząd Stowarzyszenia dofinansował przeprowadzenie konkursów dla dzieci i młodzieży. Były to: XXIX edycja Konkursu Recytatorskiego Poezji Jenieckiej „Nie traćmy pamięci” oraz XIV edycja  Ogólnopolskiego konkursu na projekt historyczny „Póki nie jest za późno”. Na obydwa konkursy przeznaczono 3391,39 zł, z których sfinansowano nagrody dla laureatów. Wyniki konkursu recytatorskiego, przeprowadzonego w przestrzeni wirtualnej, zostały ogłoszone 1 kwietnia 2022 r. Do konkursu zgłosiło się 46 uczniów z województwa opolskiego. Jury przyznało 3 nagrody pierwsze i po jednym wyróżnieniu w kategoriach wiekowych: 10–12 lat, 13–15 lat. Wyniki konkursu na projekt historyczny ogłoszono natomiast 8 czerwca 2021 r. Do udziału w XIV edycji konkursu zgłoszono 57 prac autorstwa 184 uczniów i nauczycieli z 12 województw. Jury, w składzie którego była dr Iwona Konopnicka, zdecydowało się przyznać trzy nagrody pierwsze oraz jedno wyróżnienie. Organizacja obydwu konkursów została wsparta przez wielu sponsorów, wśród których były instytucje, organizacje pozarządowe oraz firmy. Patronat honorowy nad obydwoma konkursami sprawowali przedstawiciele władz samorządowych i rządowych w województwie opolskim, natomiast patronat honorowy nad konkursem na projekt historyczny objął również Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Projekt edukacyjny Tak było? Sprawdzam! był realizowany przez Stowarzyszenie we współpracy z Centralnym Muzeum Jeńców Wojennych oraz ze Stowarzyszeniem „Rodzina Katyńska” w Opolu, Radio Doxa w Opolu i „Gościem Niedzielnym. Gościem w Opolu”. W projekcie wzięło udział ponad 200 uczestników – uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych woj. opolskiego (PSP nr 31 w Opolu, PSP nr 14 w Opolu, PSP nr 10 w Opolu, PLO nr 1 w Opolu oraz PLO nr 5 w Opolu). Jego celem była edukacja dzieci i młodzieży m.in. w zakresie: poruszania się w gąszczu informacji, pozyskiwania i weryfikacji treści oraz przygotowania krótkich form biograficznych. W ramach projektu odbyły się warsztaty z polonijną dziennikarką „Kuriera Wileńskiego” Iloną Lewandowską pt. „Piórem o prawdę. Z Józefem Mackiewiczem na Ty” oraz spotkania i wywiady z potomkami polskich jeńców wojennych, należącymi do Stowarzyszenia Rodzina Katyńska w Opolu: Marią Matlachowską, Edwardą Turkiewicz, Urszulą Gawor i Bolesławem Kicią. Projekt zakończył się konkursem na najlepszy tekst biograficzny na temat jednej z ofiar zbrodni katyńskiej oraz rodzinnej pamięci o niej, do którego przystąpiło 14 osób (indywidualnie lub zespołowo), które zgłosiły osiem prac. Jury konkursowe w składzie: Andrzej Kerner („Gość Niedzielny”), Irmina Gierczak (filolog, neurologopeda), Maria Katarzyna Kołowrot (Radio DOXA) oraz dr Ewelina Klimczak (CMJW) przyznało jedną nagrodę główną oraz aż cztery wyróżnienia. Najlepiej oceniony w konkursie tekst został opublikowany na łamach opolskiego „Gościa Niedzielnego”. Z budżetu Stowarzyszenia przeznaczono kwotę 2100 zł na realizację tego projektu, tj. na honoraria dla jury konkursu, zakup nagród, projekt i druk dyplomów.

Stowarzyszenie współpracowało z CMJW przy realizacji sesji edukacyjnej „Jeśli nie pamięć, to co? Edukacja w miejscach pamięci narodowej” (Opole, 10 czerwca), poświęconej temu, jak uczyć o wojnie w polskich szkołach, także w kontekście wojny na terenie Ukrainy. Współorganizatorem sesji był także Instytut Nauk Pedagogicznych Uniwersytetu Opolskiego. Organizatorzy oraz prelegenci próbowali odnaleźć uniwersalne rysy charakterystyczne dla różnych konfliktów zbrojnych. Tego zadania podjęli się to praktycy – specjaliści w: pedagogice (dr Adam Konopnicki i Zuzanna Nierenberg), psychologii (dr Ewa Woydyłło-Osiatyńska), wojskowości (st. chor. sztab. Stanisław Gaweł), socjologii (dr Anna Czerner), edukacji muzealnej (dr Anna Wickiewicz i dr Ewelina Klimczak), a także w działalności humanitarnej (Janina Ochojska).

W ramach popularyzacji tematyki jenieckiej wśród mieszkańców Śląska Opolskiego odbyło się 12 wydarzeń z cyklu pt. „Łambinowickie Spotkania Muzealne” oraz z cyklu „Twarze Opola”. Cykl Łambinowickie Spotkania Muzealne, realizowany w siedzibie Muzeum w Łambinowicach, objął 9 spotkań: 9 marca (hybrydowo), 6 kwietnia, 4 maja, 8 czerwca, 19 sierpnia, 14 września, 12 października, 9 listopada i 7 grudnia. Tematyka dotyczyła: związków z Miejscem Pamięci Narodowej rodzin brytyjskich jeńców wojennych, tematyki nowej ekspozycji stałej Muzeum „Miejsce z blizną”, roli kompleksu wojskowego i obozowego Lamsdorf w okresie walk o przynależność państwową Śląska po zakończeniu I wojny światowej, związków historii i przyrody w Miejscu Pamięci, prac archeologicznych w ramach projektu „Nauka dla społeczeństwa, społeczeństwo dla nauki w Miejscu Pamięci Narodowej w Łambinowicach”, edukacyjnego wymiaru miejsca – w ramach projektu pt. „Zmagania terenowe”, obiektów budowlanych wzniesionych w konstrukcji szachulcowej i stanowiących ciekawostkę architektoniczną Gminy Łambinowice, historii lokalnej m.in. Bielic i Malerzowic Wielkich oraz projektu „Hiber-akcja. Adaptacja zbiornika na wodę na terenie byłego poligonu w Łambinowicach na zimowisko nietoperzy z Borów Niemodlińskich”. W spotkaniach wzięło udział 250 osób, zaś transmisję i jej zapis obejrzało dotychczas 1485 widzów. Tym samym, łączna liczba odbiorców cyklu w 2022 r. osiągnęła poziom 1735 osób. W ramach cyklu Twarze Opola, realizowanego w siedzibie Muzeum w Opolu, zorganizowano 3 spotkania: 28 kwietnia, 26 maja, 24 listopada. Bohaterami spotkań są: Ryszard Czerwiński – społecznik wspierający m.in. opolskie muzea i przedsiębiorca, Tadeusz Jacek Rogoża – pedagog i społecznik, krajoznawca od lat zaangażowany m.in. w popularyzację Miejsca Pamięci Narodowej w Łambinowicach oraz Roman Horoszkiewicz – zasłużony działacz kulturalny Śląska Opolskiego, wcześniej żołnierz Legionów J. Piłsudskiego, uczestnik trzeciego powstania śląskiego, żołnierz Września 1939 roku i jeniec obozów Wehrmachtu.

Ponadto w minionym okresie sprawozdawczym Stowarzyszenie wspierało Gminę Łambinowice oraz Muzeum w sprawowaniu opieki nad Miejscem Pamięci Narodowej w Łambinowicach. Główne działania skupiały się na pozyskiwaniu środków od indywidualnych darczyńców na konserwację krzyży na grobach jeńców z lat I wojny światowej w Łambinowicach. Akcja, która otrzymała tytuł „Podaruj mi pamięć”, przyniosła pierwsze efekty. Pozytywnie odpowiedziało na nią kilkanaście osób, które wsparły konserwację 10 grobów. Dotąd przeprowadzono prace konserwatorskie nad ośmioma z nich. Akcja się rozwija, pojawiają się kolejne wpłaty oraz informacje o osobach chętnych do wsparcia opieki nad Miejscem Pamięci. We współpracy z CMJW i Urzędem Gminy przeprowadzone zostało także umycie Pomnika Jeńców Serbskich na Starym Cmentarzu Jenieckim w Łambinowicach. Środki na ten cel w wysokości 1400 zł przekazał Instytut Pamięci Narodowej. Ponadto Stowarzyszenie (podobnie jak CMJW) zadeklarowało wolę współpracy z Urzędem Gminy w Łambinowicach w realizacji zadania „Konserwacja krzyży nagrobnych na Starym Cmentarzu Jenieckim w Łambinowicach”, które jest zgłaszane w konkursie organizowanym w ramach projektów MKIDN „Groby i cmentarze wojenne w kraju 2023”. Wymiar współpracy to pomoc merytoryczna oraz promocja zadania.

Promowanie działalności organizacji w mieście i województwie odbywało się m.in. poprzez aktywny udział członków Zarządu Stowarzyszenia w różnych wydarzeniach kulturalnych i edukacyjnych. Wydany został także wspólny kalendarz Stowarzyszenia i Muzeum na rok 2023 (z informacją o możliwości przekazywania na rzecz Stowarzyszenia 1% należnego podatku dochodowego). Zarząd pozyskiwał nowych członków fizycznych (na dzień 31 grudnia 2022 r. liczba członków Stowarzyszenia wynosiła 75 osób) oraz współpracował z urzędami, instytucjami i innymi organizacjami pożytku publicznego.

Zarząd Stowarzyszenia

Prezes – Iwona Konopnicka
Zastępca Prezesa – Edwarda Turkiewicz
Członek – Jerzy Krasnodębski
Skarbnik – Agnieszka Lechun
Sekretarz – Renata Kobylarz-Buła

Opole, 28 lutego 2023 r.