Prasa
73 lata temu wyzwolono Stalag 344 Lamsdorf w Łambinowicach
Mimo chłodu i padającego śniegu w uroczystości uczestniczyli kombatanci, byli jeńcy i ich potomkowie oraz wielu Opolan. W obozie Lamsdorf więziono 300 tysięcy ludzi 50 narodowości.
Pod Pomnikiem Martyrologii Jeńców Wojennych w Łambinowicach jako pierwsza zabrała głos Wanda Traczyk-Stawska, żołnierz Armii Krajowej, uczestniczka Powstania Warszawskiego, jeniec stalagów: 344 Lamsdorf, IV B/Z Zeithain, IV E Altenburg i VI C Oberlangen.
- Przywieziono nas do Lamsdorf wagonami, jakimi woziło się zwierzęta. W naszym wagonie była dziewczyna cierpiąca na chorobe Heinego-Medina. Musiała leżeć, dla nas nie wystarczyło miejsca, żeby choć usiąść.
Niosłyśmy ją od stacji do obozu. Zapamiętałam piękne brzozy, sosny i wrzosy. Żołnierze z różnych narodów, którzy tu byli jeńcami przyjęli nas cudownie. Starali się nam okazać jak najwięcej serdeczności. A my, choć śmiertelnie zmęczone, wiele z nas było rannych, starałyśmy się maszerować jak najprawdziwsze wojsko.
Zwracając się do publiczności, zwłaszcza do obecnych na uroczystości harcerzy (pani Wanda należała do Szarych Szeregów), dodała: - Przyszedł czas, kiedy wszyscy ludzie na świecie powinni zrozumieć, że nie wolno dopuścić do wojny. Nie może być tak, byśmy się stali jeńcami wojennymi, żebyśmy musieli walczyć i zabijać. Braci harcerska, macie tak starać się uczyć i tak prowadzić rządy, żeby nie było nigdy więcej wojny.
Elena Krawczyk jest wnuczką radzieckiego jeńca Mirona Fiedorowicza Kuzniecowa. Felczer wojskowy w lipcu 1942 ciężko ranny trafił do niewoli. W styczniu 1945 wraz z innymi jeńcami odbył marsz do Bawarii. Po wojnie wrócił do kraju.
- W drodze do Bawarii spali na gołej ziemi – wspominała wnuczka. Wyobraźmy sobie, że pogoda jest taka jak dziś. Co byśmy czuli, gdyby nam przyszło położyć się tu na na śniegu do snu. Oni byli niesamowici, a my nie możemy dopuścić, żeby coś podobnego się powtórzyło. Naszym zmarłym chcę powiedzieć: Nie jesteście zdrajcami. Jesteście bohaterami. Pamięć o was przekazujemy z pokolenia na pokolenie. Jesteśmy z was wciąż dumni.
Andrew Sherriff, wnuk brytyjskiego jeńca Sidneya Sherriffa, był dziś w Łambinowcach razem z córką po raz pierwszy. Jego dziadek stał na czele samorządu jenieckiego.
- Pobyt w Łambinowicach jest dla mnie rodzajem pielgrzymki – mówił. - Nie mogę się doczekać, by dowiedzieć się o nim jeszcze więcej. Służył w wojsku od 1914 roku. Kiedy został starszym obozu, miał 44 lata. Wiem, że był lubiany i szanowany. Przez jeńców i przez załogę obozu. Widziałem go tylko raz w życiu. Jako mały chłopiec odwiedziłem go w szpitalu w ostatnich dniach jego życia. Pamiętam go jako szczupłego wysokiego mężczyznę w pasiastej piżamie. Zmarł w październiku 1954. Naszą najcenniejszą pamiątką rodzinną jest album fotograficzny, który dziadek dostał od żydowskich jeńców w obozie. Upomniał się o nich, gdy ich w Lamsdorf szykanowano.
Dyrektor Centralnego Muzeum Jeńców Wojennych, Violetta Rezler-Wasielewska przypomniała, że przez Stalag 344 Lamsdorf przeszło około 300 tysięcy jeńców. Najwięcej radzieckich, polskich i brytyjskich. Około 40 tysięcy z nich zmarło. - Zostali pochowani nadzy, warstwami w zbiorowych nieoznaczonych mogiłach – mówiła. - Bo to, by zostali zapomniani. Nasza obecność świadczy o tym, że ten zamiar nie powiódł się. Ofiary II wojny światowej wciąż zobowiazują kolejne pokolenia do kultywowania pamięci o przeszłości. Są niemym dowodem, do czego prowadzi nienawiść, pogarda i poczucie wyższości.
Modlitwę za zmarłych jeńców Stalagu odmówili duchowni katolicki, prawosławny, ewangelicki i przestawiciel Muzułmańskiego Związku Religijnego. Odczytano apel poległych, a żołnierze 91. Batalionu Logistycznego w Komprachcicach oddali salwę honorową. Na zakończenie pod pomnikiem złożono kwiaty i wieńce. Zapłonęły znicze. Po uroczystości pod pomnikiem w budynku CMJW w Łambinowicach odbyło się spotkanie. W jego ramach odbyła się prezentacja książki „O niewoli 70 lat po wojnie. Studia i materiały” pod redaktor Violetty Rezler-Wasielewskiej, dyrektora muzeum.