Miejsce Pamięci Narodowej

W odległości ok. 0,5 km od łambinowickiej siedziby muzeum znajduje się teren po obozie pracy i cmentarz, na którym chowano zmarłych w tym miejscu. Obóz Pracy w Łambinowicach istniał w latach 1945–1946, a liczbę jego ofiar szacuje się na ok. 1,5 tysiąca osób. Osadzonymi byli głównie niemieccy cywile oczekujący na przesiedlenie w głąb Niemiec. Trudne warunki bytowe, głód, choroby oraz złe traktowanie przez załogę obozu powodowały dużą śmiertelność. Zmarli chowani byli w nieoznakowanych mogiłach, pojedynczych i zbiorowych.

Z przyczyn politycznych przez kilkadziesiąt lat od likwidacji obozu pracy cmentarz jego ofiar istniał tylko w świadomości ludzi znających historię tego miejsca. Upamiętnienie zmarłych stało się możliwe dopiero w latach dziewięćdziesiątych XX w. W 1995 r. postawiono na tym terenie pomnik poświęcony ofiarom obozu pracy. W 2000 r. przeprowadzono natomiast sondażową ekshumację zwłok, która potwierdziła istnienie na wskazanym terenie zbiorowych grobów. Budowę cmentarza zrealizowano natomiast w latach 2000–2002.

Na wprost bramy cmentarnej usytuowano drewniany krzyż – ten sam, który w 1991 r. rozpoczął proces upamiętnienia ofiar obozu. Przed krzyżem znajdują się 22 marmurowe tablice. Pierwsza zawiera fragment modlitwy intencyjnej, dwie następne – nazwę cmentarza oraz jego fundatorów, kolejne natomiast – nazwiska i imiona 1137 ofiar, które udało się ustalić polskim i niemieckim badaczom. Nazwiska zostały zapisane alfabetycznie, ale w dwóch częściach, czego przyczyną były istotne różnice w rodzaju źródeł, jakimi posłużyli się polscy i niemieccy autorzy obydwu list. Na terenie cmentarza spotkamy też kamienne głazy, na których umieszczono tabliczki z nazwami 39 okolicznych miejscowości, z których pochodziła największa liczba osób izolowanych i zmarłych w Obozie Pracy w Łambinowicach.