Losy zbiorowe

Klęski ponoszone przez armię włoską na wszystkich frontach, a zwłaszcza froncie wschodnim i w Afryce Północnej oraz udany aliancki desant na Sycylii, doprowadziły do przewrotu wewnętrznego, w wyniku którego 25 lipca 1943 r. Benito Mussolini i jego współpracownicy zostali odsunięci od władzy. Nowy rząd z marszałkiem Pietro Badoglio na czele przeszedł do obozu aliantów, wypowiadając wojnę Niemcom. 

W odpowiedzi wojska niemieckie rozbroiły armię włoską, która zdemoralizowana i pacyfistycznie nastawiona stawiała bardzo nikły opór bądź zgoła żadnego. Wehrmacht wziął do niewoli, według różnych szacunków od 600 do ponad 700 tys. żołnierzy włoskich, w tym ok. 200 generałów i 3 tys. wyższych oficerów. Sposób traktowania żołnierzy włoskich uregulowano w rozkazie Naczelnego Dowództwa Sił Zbrojnych z 15 września 1943 r. Zgodnie z nim oficerów, którzy stawiali czynny lub bierny opór, bądź nawiązywali kontakty z aliantami czy partyzantami polecono rozstrzeliwać w doraźnym trybie, a podoficerów i szeregowych żołnierzy kierować do obozów jenieckich, leżących na wschodzie. Rozpoczęto silną agitację za dochowaniem wierności Benito Mussoliniemu i wstępowaniem do nowo utworzonej armii Włoskiej Republiki Socjalnej (tzw. Republiki Saló), ściśle podporządkowanej III Rzeszy. Jednak większość internowanych odmówiła dalszej walki po stronie III Rzeszy i pozostawali nadal w niewoli. 

Określeni przez Niemców mianem „włoskich internowanych wojskowych” (italienische Militärinternierte, w skrócie IMI), traktowani byli w rzeczywistości jak jeńcy wojenni. Termin ten jednak służył celom propagandowym, obliczonym na wprowadzenie w błąd szerokiej opinii publicznej i rozbrojonych żołnierzy.

W hierarchii obozowej zajmowali miejsce podobne do najgorzej traktowanych jeńców z Armii Czerwonej, co było ze strony Wehrmachtu rodzajem odwetu za porzucenie sojusznika. Obchodzono się więc z IMI brutalnie zarówno podczas transportów, w obozach, jak i w miejscach pracy (grabież mienia, pobicia, szczucie psami i pozbawianie życia). Nie obejmowała ich także opieka Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża. Wszystkie te czynniki spowodowały, że śmiertelność wśród tej grupy jeńców była stosunkowo wysoka (ok. 32 tys. osób).

Jesienią 1944 r. władze niemieckie pozbawiły Włochów statusu jenieckiego. Stawali się oni tym samym cywilnymi robotnikami przymusowymi, przechodząc spod nadzoru Wehrmchtu pod kontrolę policji, co zwiększało nieco ich swobodę. Zabieg ten nie spowodował jednak zasadniczo zmiany miejsca pracy, czy poprawy wyżywienia.