Aktualności

Z wielki żalem informujemy, że w nocy z 31 maja na 1 czerwca br. zmarła Zofia Książek-Bregułowa, uczestniczka Powstania Warszawskiego, jeniec obozów Wehrmachtu, aktorka i poetka, zaprzyjaźniona z naszym muzeum.

Zofia Książek-Bregułowa (ps. „Żaneta”, „Zośka”) urodziła się 14 marca 1920 r. w Kielcach. W czasie okupacji ukończyła tajny Państwowy Instytut Sztuki Teatralnej w Warszawie. W Powstaniu Warszawskim była łączniczką w oddziale szturmowym 3. kompanii Zgrupowania „Krybar”. Na początku września 1944 r. została ciężko ranna podczas niemieckiego ataku bombowego na szpital powstańczy i utraciła wzrok. Po kapitulacji Warszawy trafiła najpierw do międzynarodowego szpitala jenieckiego w Gross-Lübars (Stalag XI A Gross-Lübars), a następnie do Stalagu VI C Oberlangen, największego niemieckiego obozu kobiecego (ponad 1,7 tys. jeńców). Tam włączyła się aktywnie w życie kulturalno-oświatowe, recytując wiersze i śpiewając piosenki podczas wieczorków poetyckich. Po wyzwoleniu obozu przeszła w Edynburgu operacje, dzięki którym udało się jej odzyskać ok. 2% wzroku. W Wielkiej Brytanii podjęła naukę, zwieńczoną studiami teatralnymi i wyszła za mąż za skrzypka Włodzimierza Bregułę. Do Polski powrócili w 1947 r.

Zofia Książek-Bregułowa pracowała w Polskim Radiu w Warszawie oraz w Państwowym Teatrze Ziemi Opolskiej i w Teatrze Śląskim w Katowicach. Nagrała wiele sztuk dla Polskiego Radia. Dała liczne występy dla młodzieży. W połowie lat osiemdziesiątych XX w. zaczęła pisać wiersze. Wydała łącznie 5 tomików wierszy i tomik opowiadań. Jej życie było inspiracją do napisania książki dla Barbary Czajkowskiej, (Będziesz jedna, jedyna…, 1995), a także dla reżyserów: Krzysztofa Miklaszewskiego (Prawo do sceny, 1978), Magdaleny Makaruk (Poezja utkana z jej życia, 1999), Paula Meyera (Konspiratorki, 2006) i Alicji Schatton (Podróż do zielonych cieni, 2009). Została odznaczona Krzyżem Powstańczym, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, odznaką „Zasłużony dla Warszawy”, a w 2001 r. otrzymała tytuł Weterana Walk o Wolność i Niepodległość. Przez ostatnie lata mieszkała w Katowicach. Chętnie uczestniczyła w spotkaniach z dziećmi i młodzieżą, zwłaszcza z podopiecznymi ośrodka dla dzieci niedowidzących w Dąbrowie Górniczej, który nosi jej imię. Od 2009 r. utrzymywała kontakty z naszym muzeum. Jej losy są przez nas prezentowane na wystawie czasowej pt. „Portrety jeńców” oraz w czasie lekcji i warsztatów dla młodzieży.

Pani Zofio, będzie nam brakowało Pani mądrości, niewyczerpanej chęci życia i odwagi, z jaką stawiała Pani czoło przeciwnościom losu. Wszystkim przyjaciołom Pani Zofii, w szczególności Barbarze Surman, składamy wyrazy głębokiego współczucia.