Wystawy czasowe

Ekspozycja stanowi podsumowanie realizowanego przez Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w latach 2022-2024 projektu „Nauka dla społeczeństwa, społeczeństwo dla nauki w Miejscu Pamięci Narodowej w Łambinowicach”. Miał on charakter nie tylko badawczy, ale również społeczny, edukacyjny i konserwatorski. Jego ideą było przekonanie, że nauka ma praktyczne przełożenie na lokalne społeczności i że mieszkańcy mogą aktywnie w niej uczestniczyć.

Na wystawie prezentowane są kolejne etapy i wyniki badań archeologicznych zrealizowanych przy wykorzystaniu różnych technik i metod naukowych, uzupełnione o fotografie odkrytych przedmiotów oraz fragmenty wypowiedzi mieszkańców, wolontariuszy i archeologów.

Sposób prezentacji:

12 dwustronnych plansz o wymiarach 80x150 cm w 3 modułowych stelażach. Wystawa może być prezentowana wewnątrz budynków jak i w plenerze. Towarzyszy jej informator. Przestrzeń wystawiennicza 40 m².

Wystawa naświetla mało znany i zaskakująco złożony temat miłości w czasach wojennej niewoli. Opowiadają o niej same pary – poprzez fragmenty listów i wspomnień oraz liczne fotografie i muzealne eksponaty. W prezentacji zagadnienia nie brak trudnych i nieoczywistych tematów: osamotnienia, emancypacji czy uczucia do wroga. Towarzyszy im komentarz: historyczny, socjologiczny i psychologiczny. Bardzo potrzebny, by z większą empatią zrozumieć, jak wojenne wyzwania na zawsze zmieniły zdane na siebie kobiety i odizolowanych w obozach jenieckich mężczyzn. Atrakcyjność wystawy budują eksponaty. Są to listy, grafiki i zdjęcia. Sporą grupę stanowią przedmioty osobiste, o zabarwieniu sentymentalnym – maskotki, biżuteria czy przedmioty codziennego użytku wykonane z myślą o tej drugiej, ukochanej osobie.

Sposób prezentacji:

12 banerów informacyjnych w stelażach o wymiarach 90x200 cm, zmontowanych w 9 modułach. 6 modułów składa się z pojedynczego stelaża oraz gabloty na muzealia 40x80x50 cm, 3 kolejne moduły z dwóch stelaży połączonych gablotą 40x80x120 cm. Opisy tylko w języku polskim. Wystawa do prezentacji wewnątrz budynków. Przestrzeń wystawiennicza 60–70 m².

Materiały wideo:

Kocham, do zobaczenia... (film promocyjny)

Kocham, do zobaczenia... (demontaż wystawy)

Wystawa prezentuje historię polskich żołnierzy, którzy walczyli w czasie kampanii wrześniowej 1939 r. przeciwko wojskom niemieckim, słowackim oraz radzieckim. W wyniku prowadzonych walk część z nich została internowana w Rumunii, na Węgrzech, w krajach nadbałtyckich, a prawie 700 tys. żołnierzy trafiło do niewoli niemieckiej oraz radzieckiej. Na wystawie zostały zamieszczone teksty przedstawiające ich historię, losy w niewoli, od momentu pojmania, a unikatowe, w większości niepublikowane zdjęcia obrazują tę trudną część żołnierskiego życia, jakim jest internowanie i niewola.

Sposób prezentacji:

12 dwustronnych plansz o wymiarach 80x150 cm w 3 modułowych stelażach. Wystawa może być prezentowana wewnątrz budynków jak i w plenerze. Przestrzeń wystawiennicza 40 m².

Wystaw prezentuje losy żołnierzy polskiego pochodzenia, którzy walcząc w ramach armii zaborczych w latach I wojny światowej, nierzadko stawali naprzeciw siebie na polu walki, a po przegranej bitwie trafiali do niewoli różnych państw. Ich dzieje pokazane są na szerokim tle sytuacji na świecie w chwili wybuchu tego światowego konfliktu i w jego trakcie.

Ekspozycja na konkretnych przykładach pokazuje sytuację ok. 400 tys. Polaków-żołnierzy państw zaborczych w obozach jenieckich utworzonych przez Austro-Węgry, Francję, Niemcy, Rosję i Włochy, poczynając od momentu dostania się do niewoli poprzez długotrwałą nierzadko izolacje, aż po powrót do kraju.

Sposób prezentacji:

32 plansze informacyjne o wymiarach 70x160cm oraz 140x160cm w 5 stelażach o prostokątnej podstawie; w 3 stelażach o kwadratowej podstawie (słupy). Wystawa do prezentacji wewnątrz budynków. Towarzyszy jej informator. Przestrzeń wystawiennicza 60 m².

Celem twórców wystawy było pokazanie, że II wojna światowa zmieniła w sposób nieodwracalny życie wielu polskich rodzin, rozdzielając – na miesiące, lata, a czasami już na zawsze – najbliższe sobie osoby: małżonków, rodziców i dzieci, rodzeństwo. Ten złożony problem został przedstawiony za pomocą korespondencji prowadzonej przez polskich jeńców wojennych w obozach Wehrmachtu i NKWD ze swoimi bliskimi: żonami i dziećmi, pozostawionymi w okupowanej Polsce.

Sposób prezentacji:

18 plansz wielkoformatowych o wymiarach 100x200 cm spiętych krawędziami. Wystawa do prezentacji wewnątrz budynków. Towarzyszy jej informator, kopie jenieckiej korespondencji oraz materiały edukacyjne dla uczniów. Powierzchnia wystawiennicza: 70 m².

Po upadku powstania warszawskiego do niemieckich obozów jenieckich trafiła grupa ok. 17 tysięcy powstańców. Wystawa przybliża ich los od momentu złożenia broni aż po odzyskanie wolności. Co ważne, tę kilkunastotysięczną rzeszę tworzyli nie tylko mężczyźni, ale i traktowane na równi z nimi kobiety i dzieci. Dzięki ekspozycji oglądający mogą zwróci uwagę na fakt, że nigdy wcześniej w historii do niewoli nie trafiła grupa ludzi tak mocno zróżnicowana pod względem wieku, płci pochodzenia czy wykształcenia.

Zewnętrzna wersja wystawy została wzbogacona o biogramy 6 powstańców–jeńców, wśród nich kpt. dr Jadwigi Beaupré czy rtm. Witolda Pileckiego.

Sposób prezentacji:

Wystawa występuje w dwóch wersjach:

wewnętrznej – 12 dwustronnych plansz o wymiarach 75x200 cm w 3 stelażach wolnostojących. Powierzchnia wystawiennicza: 30 m²;

zewnętrznej – 16 plansz o wymiarach 100x200 cm oraz 16 plansz o wymiarach 50x200 cm w 4 stelażach wolnostojących. Wystawa została przygotowana w wariantach językowych: polsko-angielskim oraz polsko-niemieckim. Wystawie towarzyszy informator oraz materiały edukacyjne. Powierzchnia wystawiennicza: 60 m².

Materiały dodatkowe:

Szczegółowy opis wystawy i konfiguracja paneli

Wystawa jest poświęcona polskim jeńcom wojennym w niewoli radzieckiej, a w szczególności losom internowanych w trzech obozach specjalnych NKWD: Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie oraz historii dochodzenia do prawdy o nich. Głównym tematem prezentacji jest zbrodnia katyńska. Na wystawie znalazło się jednak także miejsce dla historii żołnierzy, którzy trafili do obozów pracy i tam pracowali przy budowie kolei i dróg. Niektórzy z nich przeżyli niewolę, idąc śladem armii Andersa lub Berlinga.

Ekspozycja składa się z 10 części. Otwierają ją przedwojenne fotografie przyszłych jeńców. Następnie śledzimy ich drogę do niewoli, pobyt w obozach, okoliczności odkrycia zbrodni katyńskiej, kamuflowanie jej i polityczne rozgrywanie oraz trudny proces poszukiwania prawdy. Wystawa została przygotowana na podstawie bogatych zbiorów archiwalnych wielu instytucji i osób prywatnych. Na ekspozycję składają się: mapy, zdjęcia i publikacje prasowe.

Sposób prezentacji:

Wystawa występuje w dwóch wersjach:

zewnętrznej – 12 dwustronnych plansz o wymiarach 80x150 cm zmontowanych w 3 modułowych stelażach;

wewnętrznej – 15 dwustronnych plansz o wymiarach 75x200 cm w 3 stelażach wolnostojących.

Wystawa i informator opracowane zostały w językach polskim i angielskim. Powierzchnia wystawiennicza: 40 m².

Wystawa jest poświęcona mało znanemu i jednocześnie niezwykle interesującemu fragmentowi dziejów polskiego sportu i wychowania fizycznego, w którym uczestniczyli polscy jeńcy wojenni.

Pochodzące z obozów przedmioty, dokumenty oraz fotografie, które zaprezentowano na wystawie, są świadectwem wyjątkowej postawy i hartu ducha polskich żołnierzy oraz znaczącej roli działalności sportowej w ich życiu w niewoli.

Sposób prezentacji:

15 jednostronnych plansz o wymiarach 75x200 cm w 3 stelażach wolnostojących. Wystawa do prezentacji wewnątrz budynków. Towarzyszy jej informator. Powierzchnia wystawiennicza: 30 m².

Wystawa, ze względu na użyte środki przekazu – satyryczne rysunki jeńców wojennych – jest odważną próbą świadomego i celowego rejestrowania przez nich obrazu niewoli w krzywym zwierciadle. Ironia wobec siebie i kpina z tych, od których zależała nie tylko wielkość porcji zupy, ale i życie, każą oglądającym przewrotnie zachować powagę wobec zabawnych scen z obozowego życia codziennego, narysowanych często wprawną ręką i mocną kreską, nierzadko dodatkowo pokolorowanych cudem zdobytą kredką.

Sposób prezentacji:

27 plansz o wymiarach 70x100 cm z otworami do zawieszenia na ścianie. Możliwe jest dodatkowo wypożyczenie stelaża. Wystawa została przygotowana w języku polskim i angielskim. Towarzyszy jej wydawnictwo o charakterze edukacyjnym w językach polskim i angielskim. Powierzchnia wystawiennicza: 25 m².

Wystawa poświęcona jest sposobom przeżywania Bożego Narodzenia – świąt niezwykle ważnych w kulturze chrześcijańskiej – w obozach jenieckich. Dla przetrzymywanych w nich żołnierzy był to czas wyjątkowo trudny, pełen tęsknoty, wspomnień i wzruszeń.

Ekspozycja pokazuje, w jaki sposób, niezależnie od warunków, jeńcy wojenni, głównie polscy, starali się go przeżyć. Znajdziemy na niej pamiątkowe zdjęcia zrobione w trakcie wieczerzy wigilijnej, przykłady listów i kartek świątecznych czy też ozdób i dekoracji przygotowanych w obozach jenieckich.

Sposób prezentacji:

10 jednostronnych plansz o wymiarach 75x200 cm w 3 stelażach wolnostojących. Wystawa do prezentacji wewnątrz budynków. Wystawie towarzyszy informator. Powierzchnia wystawiennicza: 30 m².

Wystawa prezentuje placówkę utworzoną w miejscu, gdzie w latach 1939–1945 funkcjonował jeden z największych w Europie kompleksów obozowych – stalagi Lamsdorf, przez które przeszło ok. 300 tys. jeńców różnych narodowości. Jest to zarazem miejsce o skomplikowanej historii, która ma swoje początki w latach sześćdziesiątych XIX w. i wykracza poza 1945 rok. Na ekspozycji przedstawiono te kolejne etapy dzie-jów Miejsca Pamięci Narodowej w Łambinowicach oraz także to, co tworzy je współcześnie.

Wystawa pokazuje również różnorodne aspekty pracy muzeum w zakresie gromadzenia, ochrony i udostępniania wyjątkowych zbiorów placówki, prowadzonych badań naukowych oraz szeroko rozumianej popularyzacji problematyki dwóch systemów jenieckich – niemieckiego i radzieckiego, w tym zwłaszcza losów polskich jeńców wojennych w tychże systemach.

Sposób prezentacji:

30 plansz jednostronnych o wymiarach 140x100 cm w stelażu wolnostojącym. Wystawa zawiera opisy w języku polskim i angielskim. Przeznacona jest do prezentacji wewnątrz budynków. Towarzyszy jej informator pt. Muzeum w miejscu pamięci. Powierzchnia wystawiennicza: 70 m².

Jak to się stało, że jeńcy wojenni, przebywając w obozach, mogli zajmować się działalnością teatralną? Na to pytanie odpowiada wystawa „Polski teatr w obozach jenieckich Wehrmachtu”. Zobaczymy tu m.in. zaskakujące fotografie jeńców-aktorów, szkice kostiumów czy scenariusze przedstawień. Organizowanie przedstawień teatralnych na wysokim – jak na warunki obozowe – poziomie artystycznym pozwalało jeńcom choć na chwilę zapomnieć o trudnej obozowej rzeczywistości.

Prezentacja składa się z dokumentów, fotografii oraz przedmiotów związanych z działalnością teatralną, którą z dużym wysiłkiem, ale także ogromnym powodzeniem prowadzili pasjonaci teatru – polscy jeńcy w latach II wojny światowej. Uwagę zwraca ich pomysłowość, zaangażowanie i profesjonalizm, a także znacząca rola tej dziedziny życia w przetrwaniu okresu niewoli.

Sposób prezentacji:

15 plansz o wymiarach 70x100 cm do zawieszenia na ścianie lub w stelażu wolnostojącym. Wystawie towarzyszy informator. Po-wierzchnia wystawiennicza: 30-60 m².